Saha Cumhuriyeti

Doğu Sibirya'da Rusya Federasyonu'na bağlı özerk bir Türk cumhuriyetidir. Ülkenin yüz ölçümü 3.103.000 km ile Türkiye'nin 4 katı büyüklüğündedir.

Nüfusu 1.2 milyon olan cumhuriyette bu nüfusun 480.000'ini Saha Türk'ü teşkil etmektedir. Ruslar %50 ile çoğunluktadır.

Başkenti Yakuts olan Saha Cumhuriyeti'nde yaşayan Saha Türkleri Şaman olup, Müslümanlık yeni yeni yayılmaya başlamıştır. Eski Türk kültürünü hâlâ muhafaza eden Sahalar, hâlen Rusların uydurma Kril alfabesini kullanmaktadır.

17'nci yy. başlarında Rus işgaline uğrayan Sahalar, 1633-1638 yılları arasında Ruslarla amansız bir mücadeleye girmişlerdir. Teknik ve sayısal açıdan az olan Sahalar karşısında Ruslar 1638 yılında Ruslar bütün Sahaistan'ı ele geçirip, "Yakut Askerî İdaresini kurmuşlar ve Sahaistan'ı Rusya'nın bir vilâyeti olarak ilân etmişlerdir.

1905 yılında Rusya'daki karışıklıktan faydalanan Sahalar, 9 Ocak 1906 tarihinde "Yakut Millî Birliği"ni kurarak, 27 Nisan 1906 yılında ayaklanmışlar, tutuklanarak en ağır cezalara çarptırılmışlardır.

1917 Komünist İhtilâlinden sonra Yakutistan komiseri ve Yakut Millî Komitesi, Sovyet yönetimini tanımamış, akabinde Saha milliyetçileri Saha Omux "Saha Milleti" ve Saha Aymax "Saha Kavmi" adlı teşkilâtlan kurmuşlardır. 1918 yılında bağımsızlıklarını ilân eden Sahalar, Kızıl Ordu'nun 30 Mart 1919 yılındaki büyük katliamıyla karşılaşarak 1921 yılına kadar bütün ülkenin işgaline mani olamamışlardır.

27 Nisan 1922'de otonom, 1923 yılında muhtar cumhuriyet olan Sahaistan, SSCB'nin dağılması ile birlikte, 1990 yılında bağımsızlığını ilân etmiş, ancak Rusya Federasyonu'nun baskısı ile 1991'de Rusya Federasyonu'na bağlı özerk cumhuriyet hâline dönüşmüştür.

Saha Parlâmentosunda ezici çoğunluk Ruslarda bulunmaktadır. Bağımsızlık ve milliyetçilik hareketinin başını çeken Uhhuan NİKOLAYEVİÇ'in başında bulunduğu "KESKILE" hareketidir. Bu hareket hiçbir yerden yardım almadan faaliyetine devam etmektedir.